Gele gazons, verdorde planten en afstervende bomen. Door het extreme zomerweer hebben natuur, tuinen en openbaar groen veel te lijden gehad. Groenredacteur Annemarie Görts sprak met tuinarchitect/plantenkenner Leen Goedegebuure én vlinderkenner Kars Veling naar hun ervaringen met deze hitte-zomer.
Veelbelovend voorjaar
‘Oogt jouw tuin nu ook zo frisgroen?’, berichtte ik eind april op Facebook waarbij ik een foto plaatste van mijn toen nog veelbelovende tuin. Het was al twee weken uitzonderlijk warm; in mijn tuindagboek noteerde ik op 18 april euforisch de weersverwachting van die week: 25°, 29°, 25°, 23° en 24° C. Blijkbaar viel er toen nog af en toe regen want het was zeer groeizaam weer. Vaste planten schoten de grond uit en ons gazon was nog nooit zo groen.
Dor en droog
De hoge verwachting die ik van mijn tuin had, ebde al in juni weg door de droogte die maar aan bleef houden. Het gazon veranderde al snel in een dor vlak, veel planten begonnen weg te kwijnen of maakten minder en kleinere bloemen, en de anders zo prachtig blauwe hortensiabloemen verbleekten naar een onbestemde tint om later tijdens de eerste hittegolf te verbranden. Allerminst een florissante tuin dus. Het was ondoenlijk om alleen maar met de gieter rond te gaan dus hebben we de planten toch af en toe – met de tuinslang – verrast met ijskoud grondwater vanuit de 13 meter diepe puls. Want dat mijn tuin een zomerlang niet florissant oogt, vind ik geen probleem maar planten laten verdorren en afsterven, dat gaat me te ver!
Waardplanten
Zelfs onze vlinderstruik had het moeilijk, hoewel hij begin juli al vol in bloei stond. Op de heerlijk geurende bloeipluimen waren echter geen vlinders of bijen te bekennen. Volgens Kars Veling van De Vlinderstichting komt dat door het uitzonderlijke weer: ,,Door de droogte leveren de bloemen minder en ook dikkere nectar. Met hun dunne roltongetje is het voor vlinders moeilijk om deze uit de bloemen te halen.” Het aantal vlinders dat gemiddeld per tuin werd geteld was acht; beduidend lager dan het gemiddeld van vijftien per tuin vorig jaar. Dagpauwoog, kleine vos en atalanta eindigen bij de jaarlijkse vlindertelling meestal in de top 3 maar werden nu nauwelijks waargenomen.
Voorbereiden op de toekomst
Veel planten hadden het moeilijk, boerenhortensia’s ogen op veel plaatsen dor en droog en hebben deze zomer dan ook niet overleefd. Als tuinarchitect en plantenkenner is Leen Goedegebuure ‘heel benieuwd welke kant we opgaan’; ,,Krijgen we een verarming van het sortiment of niet? Veel planten die goed tegen droogte kunnen, zoals mediterrane planten, zijn slecht bestand tegen natte winters en die zullen we waarschijnlijk óók meer krijgen. Je zult dan veel vaste planten uit het sortiment verliezen.” Toch sombert hij niet: ,,Ik ben verbaasd over de veerkracht van de natuur. In maart hebben we nog een gevoelstemperatuur gehad van -10/-20 graden, terwijl het eigenlijk rozensnoeitijd was. Planten uit warme landen zoals Salvia, Agastache, Monarda en Stachys waren toen al aan het uitlopen door de lange warme winter die we hebben gehad. De vorst gaf veel schade aan dit soort planten. En tien weken later stonden de rozen alweer in bloei, mede doordat het in april zo warm was. Deze droge zomer is extreem maar dit komt ook wel weer op zijn pootjes terecht.”
Droogtebestendige planten
Planten die het deze zomer erg naar hun zin hadden zijn kuipplanten zoals oleander, Agapanthus en Lantana – uiteraard alleen als ze voldoende water kregen – en zorgden voor veel kleur. Net zoals Pelargoniums en andere zomerbloeiers in potten. Ook exotische klimmers als passiebloem en Campsis (trompetbloem) bloeiden als nooit tevoren. En in de Kijktuinen begon de blauweregen al eind juni met de herbloei, na een prachtige hoofdbloei in mei. Ook de vijg en druif verrasten me al vroeg in het voorjaar met een grote oogst.
Truc tegen watertekort
Een truc die schijnbaar in droge landen vaak wordt toegepast, ontdekte ik deze zomer bij een vriendin die ook op zandgrond tuiniert. Bij de meest dorstige planten – zoals een gewone hortensia en een Japanse wasbloem (Kirengeshoma) – had ze een omgekeerde petfles (zonder bodem en zonder dop) in de grond gezet om zo deze planten efficiënt water te kunnen geven. Kurkdroge grond neemt namelijk weinig water op, het loopt er bij het watergeven al snel vanaf. Door meerdere keren per dag de petfles met water te vullen, is dit probleem verholpen en hangt je dorstige plant niet meer slap. Ik ben dit zelf ook gaan toepassen en het werkt echt! Dit watergeefsysteem bij elke plant in je tuin toepassen is uiteraard erg tijdrovend. Kies dan ook alleen enkele planten die het meest van de droogte te lijden hebben.
Lees het hele artikel over de gevolgen van de droogte in de tuin in Tuinseizoen oktober.
De truc met de omgekeerde petflessen paste ik al toe bij de tomatenplanten toen ik nog geen serre had. Nu nog steeds trouwens, zo verspreidt het (steeds kostbaarder wordende) water zich niet nutteloos over de grond.
Vraag: wat te doen met een hortensia die er uitziet alsof de foto bovenaan dit artikel? De wortel is toch niet dood dus waarschijnlijk loopt hij volgend jaar weer uit. Gewoon de dode gedeelten wegknippen tot op groen, als er al nog groen te zien is? Enkel de bloem afknippen of helemaal zo laten? Dat geeft wel een heel troosteloos uitzicht natuurlijk.
Voor de komende jaren zal het van levensbelang zijn voor de planten dat er voldoende organische stof in de grond aanwezig is. Hier mee wordt het waterbehoudend vermogen vergroot. zorg ervoor dat de vegetatie zich eind mei sluit zodat er geen water onnodig verdampt. Laat de grond met rust zodat het schimmelleven optimaal kan functioneren. De schimmels zorgen ervoor dat het water beter beschikbaar komt voor de planten.