Na de gevreesde buxusschimmel is het de buxusmot die zich de laatste jaren razendsnel verspreidt. De tijd van buxushaagjes, -bollen en -pyramides lijkt voorbij, want beide aantastingen zijn moeilijk te bestrijden. Onze groenredacteur Annemarie Görts ruimde ze enkele jaren geleden al en mist ze allerminst. Voor wie wel haagjes en vormsnoei in zijn tuin wil, zijn er gelukkig goede alternatieven voor buxus.

Buxushaagjes en snoeivormen van buxus waren decennialang heel populair. Je kon geen tuinblad openslaan of je zag ze in allerlei tuinen toegepast. Van klassieke tuinen en cottagetuinen tot tijdloze of eigentijdse tuinen. Nu schimmelziektes en de buxusmot om zich heen grijpen, zie je buxus rap uit veel tuinen verdwijnen. Want buxus met bruin of zwart blad en kale plekken (buxusschimmel) of compleet kaalgevreten buxus (buxusmot) ziet er niet fraai uit.

Onbegonnen werk

Niet de buxusmot zelf is de boosdoener maar de rupsen van deze wit-bruine mot. Je kunt de rupsen steeds wegvangen zodra je ze ziet of behandelen met een bestrijdingsmiddel, maar dat is haast onbegonnen werk. Daarbij hoeft er maar één buxusmot van elders in jouw haagje eitjes af te zetten en het feest begint weer van voren af aan, want de buxusmot brengt wel twee of drie generaties per jaar voort. Zelf ving ik eens in een half uur – toen een paar buxusbollen tijdens mijn vakantie kaal waren gevreten – uit twee bollen maar liefst zeventig rupsen weg! Een paar weken later al heb ik deze buxusbollen gerooid, want er was geen beginnen aan. Mijn buxushaagjes had ik twee jaar eerder al geruimd vanwege de buxusschimmel…

Lees ook: Buxusmot, wat doe je ertegen?

Informeler haagje

In plaats van nieuwe buxus aan te planten, kun je beter voor een alternatief kiezen. Heb jij je buxus ook al moeten ruimen? Niet getreurd want dit biedt ook nieuwe mogelijkheden. Het zou dé kans kunnen zijn om de tuin een wat natuurlijkere uitstraling te geven, zonder strak geknipte haagjes. Zelf mis ik mijn buxushaagjes allerminst; ik was klaar met hun klassieke uitstraling, bovendien was het knippen van die haagjes niet echt mijn hobby. De planten in mijn vier voormalige buxusvakken hebben nu meer ruimte en geen concurrentie meer van de buxushaagjes. Een hele verbetering vind ik.

Wellicht wil je in plaats van buxus een wat informeler haagje met een meer ongedwongen uitstraling. Op een zonnige, beschutte plek kun je kiezen voor een rand van lavendel of heiligenbloem (Santolina chamaecyparissus); beide gedijen het beste op lichte grond en zijn mooi in combinatie met rozen en allerlei vaste planten. Deze mediterrane heesters geven door hun zilvergrijze blad een vriendelijke sfeer aan je tuin. Ze nemen wel meer ruimte in dan buxushaagjes. Een pluspunt is dat ze in de zomer bloemen geven, een minpunt is dat ze niet bestand zijn tegen heel strenge winters. Om ze mooi compact te houden, snoei je zowel lavendel als heiligenbloem één keer in april en nog een keer direct na de bloei. Ook rozemarijn kun je op een zonnige, beschutte plek toepassen als haagje; je hebt meteen voldoende om van te oogsten voor gebruik in de keuken!

Heiligenbloem

Groen, gekleurd of bont

Ook voor strak geknipte, wintergroene haagjes zijn er voldoende alternatieven. Veel toegepast is Ilex crenata ’Dark Green’ (Japanse hulst); zo zijn een paar jaar geleden bij Paleis het Loo alle buxushaagjes door dit struikje vervangen. Met zijn fijne donkergroene blaadjes en dichte structuur lijken haagjes van deze Japanse hulst dan ook sprekend op buxushaagjes. Bij de Britse Royal Horticultural Society – die sinds jaar en dag allerlei tuinplanten test – vinden ze Ilex crenata echter geen sterke en betrouwbare heester. Sinds kort zijn er ook in ons land berichten dat deze buxusvervanger hier en daar ernstig is aangetast door een schimmelziekte. Wellicht is het toch beter om ook deze Japanse hulst voorlopig te vermijden.

Een prima alternatief is Osmanthus delevayi (schijnhulst); deze bladhoudende heester heeft klein, leerachtig blad. Zou je hem niet snoeien dan bloeit deze schijnhulst in februari-maart met sterk zoetgeurende bloempjes. Als haagje geknipt gebeurt dit helaas niet. Ook enkele cultivars van taxus zijn heel geschikt als laag wintergroen haagje (zie kader). Wil je eens wat anders dan een groen haagje dan kun je ook kiezen voor Berberis thunbergii ’Atropurpurea Nana’. Deze stekelige dwergstruik geeft donker purperrood blad, maar verliest dit ’s winters wel. Of ga voor Euonymus fortunei, deze is verkrijgbaar in allerlei witbonte en geelbonte cultivars.

Foto’s: Annemarie Görts, iVerde, Shutterstock